(5 votes, average: 2.20 out of 5)
Loading...
හඳපාන්විල රජමහා විහාරය පිහිටා ඇත්තේ දිඹුලාගල ප්‍රදේශයේ හඳපාන්විල ග්‍රාමයේ “දූවේගල” නමින් හඳුන්වන ගල්තලාවේය . දූවේගල පුරාණ බෞද්ධ ආරාමයක් වන අතර ස්තූපයක්, සෙල්ලිපි සහ ගොඩනැගිලිවල නටඹුන් හමුවේ.
මෙම ස්ථානයේ වැදගත් සෙල්ලිපි දෙකක් ඇත. එකක් රුවල් නැවක කැටයමක් වන අතර අනෙක ලංජතිස්ස රජුගේ (ක්‍රි.පූ. 119-109) සෙල්ලිපියකි.
දූවේගල නටඹුන් ප්‍රථම වරට පුරාවිද්‍යාඥ එච්.සී.පී.බෙල් විසින් 1897 සැප්තැම්බර් මාසයේදී නැරඹීමට පැමිණ ඇති බව පෙනේ. ඔහු එම ස්ථානයේ ඇති නටබුන් පරීක්ෂා කර මුල් බ්‍රාහ්මී අක්ෂර සහිත ලෙන් ලිපියේ අක්ෂි පිටපතක් සාදා ඇත. ඔහුගේ එම වසරේ පරිපාලන වාර්තාවේ මෙම පුරාවිද්‍යා ස්ථානය පිළිබඳව පහත කෙටි සටහන අඩංගු වේ: සැප්තැම්බර් 1. – හඳපාන් විල සහ බැඳි විල අතර හුදකලා පර්වතයක් (යක්කූරේ සිට සැතපුම් පහක් පමණ) වූ එගොඩ පත්තුව, දූවේගලට මහවැලි ගඟ හරහා ගියෙමි. එය වටා පුරාණ ආරාමයක නටබුන් ඉතිරිව ඇත. පර්වතය මුදුනේ ලංජතිස්සගේ (ක්‍රි.පූ. 119-109) සෙල්ලිපියක් සහ ඊට පහළින් කෙටි ලෙන් වාර්තාවක් ඇත .
සෙල්ලිපියෙන් පාෂාණ මතුපිට ප්‍රදේශයක් ආවරණය වන අතර පළමු පේළි දෙක (පළමු පේළියේ සි යන මංගල අක්ෂරය සැලකිල්ලට නොගෙන), අඩි 15½, අඩි 14 අඟල් 3 පමණ වේ. අකුරු දහයේ තුන්වන පේළියේ උස අඩි 5 අඟල් 7ක් පමණි.
මෙම සෙල්ලිපිය ක්‍රිස්තු පුර්ව 1 වන හෝ 2 වන සියවසට අයත් වේ. බෙල් විසින් නිවැරදිව පෙන්වා දී ඇත්තේ මෙම සෙල්ලිපියේ ගෝඨගටක තිස-තෙර සඳහා ලංජතිස්ස රජු (ක්‍රි.පූ. 119-109) විසින් විහාරයක් තැනූ ආකාරය වාර්තා කරන බවයි .
එම සෙල්ලිපිය පහත පරිදි කියවේ :
යහපතක් වේවා! ලඤ්ජක තිස්ස මහරජ, ගෝඩගත්ත තිස්ස මහරහතන් වහන්සේට විහාරයක් කරවා, වාකරවි, විහාරවි, පණිතකවි යන තටාකයන්ගෙන්ද, නිකුල නම් වැවෙන් ද කලහනගර ඇලෙන් ද ආදායම් මේ විහාරයට ලබා දුන්නේය.
(පරණවිතාන, 1983)
කාවන්තිස්ස රජුගේ පුත්‍රයින් වූ දුට්ඨ ගාමිණී සහ තිස්ස යන සොහොයුරන් දෙදෙනාගේ සමගිය ඇති කළේ ගෝඩගත්ත තිස්ස තෙරුන් වහන්සේ බව සඳහන් වේ. ස්වකීය ජනතාව අතර ලේ වැගිරීම් වළක්වා ගැනීමට සංඝයාවහන්සේලා මුල්කාලයේදී කුමරුන් සමගි කිරීමට උත්සාහ නොකිරීමේ වරද පිළිගත් ගෝඩගත්ත තිස්ස තෙර ඒ වරද වෙනුවෙන් සංඝයාවහන්සේ 500 නමක් ගැමුණු කුමරුගේ සේනාව සමග යුධ බිමට වැඩම කෙරවූ බව පැවසේ.
ලංජතිස්ස යනු සද්ධාතිස්ස රජුගේ (ක්‍රි.පූ. 137-119) වැඩිමහල් පුත්‍රයා වන අතර ඔහු තම සහෝදරයා වූ දුටුගැමුණු රජු (ක්‍රි.පූ. 161-137) අභාවප්‍රාප්ත වීමෙන් පසු අභිෂේක ලැබීය. සොහොයුරන්ගේ සමගියෙන් වසර 45 කට පමණ පසු ලංජතිස්ස බලයට පත් වූ අතර ගෝඩගත්ත හිමියන් හට මෙම විහාරය ලංජතිස්ස රජු විසින් පරිත්‍යාග කරන විට එහිමියෝ වයස්ගතව සිටියා විය යුතුය. (පරණවිතාන, 1983)
ක්‍රිස්තු පූර්ව 2 – ක්‍රිස්තු පූර්ව 1 වැනි සියවසට අයත් කාලනිර්ණය කර ඇති, හඳපාන්විල රජමහා විහාරයේ වත්මන් පිළිම ගෙය පිහිටා ඇති ලෙන තුළ දක්නට ලැබෙන එහි එක් සෙල්ලිපියක රුවල් සහිත නැවක සංකේතයක් ඇත. ක්‍රිස්තු පූර්ව යුගයේ ශ්‍රී ලාංකේය ජනතාවට නැව් තැනීම අලුත් දෙයක් නොවූ බවට මෙය පැහැදිලි සාක්ෂියකි. දූවේගල පිහිටි මෙම නැව් සංකේතය සමුද්‍ර පුරාවිද්‍යා ඒකකයේ නිල ලාංඡනය ලෙස යොදාගෙන ඇත.
සෙල්ලිපිය දකුණේ සිට වමට මෙසේ කියවේ
(සංකේතය) බරත-සගරකිතස ලෙනේ
(පරණවිතාන, 1970)
පරණවිතානයන් එම සෙල්ලිපිය කියවන්නේ “ සංඝරක්ඛිත ස්වාමීන් වහන්සේගේ ගුහාව ” (පරණවිතාන, 1970) යනුවෙනි. කෙසේ වෙතත්, සමහර පුරාවිද්යාඥයින් සගරකිතස යන වචනය සාගරකිත්ති එනම් ‘සාගරයේ සේවය කරන’ ලෙස කියැවෙන බව විශ්වාස කරයි
කාලයාගේ ඇවෑමෙන් සතුරු ආක්‍රමණ සහ නිදන් සොරුන්ගෙන් මෙම විහාර භූමියේ ස්ථාපිත පෞරාණික ස්මාරක සහ ගොඩනැගිලි විනාශ විය. දිඹුලාගල වන සතුන්ගෙන් ගහන වනාන්තරයේ තනිවූ තිබු මෙම පුරාවිද්‍යා ස්ථානය එවක දිඹුලාගල ආරණ්‍ය භාර ((1972 සිට) මාතර කිතලගම ශ්‍රී සීලාලංකාර හිමියන් විසින් අපවත් වන තෙක් වසර විස්සකට වැඩි කාලයක් එළිපෙහෙළි කර නඩත්තු කරන ලදී.
දිඹුලාගල ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලයේ මගුල්දමන ග්‍රාම නිලධාරී වසමේ හඳපානාවිල ගම්මානයේ උතුරු මැද පළාතේ පොළොන්නරුව දිස්ත්රික්කයේ වනජීවී සංරක්‍ෂණ කලාපයේ පහත සඳහන් භූගෝලීය දත්ත අංක මගින් වෙන්කර ඇති පෞරාණික ගොඩනැඟිලි නටඹුන්, කටාරම් සහිත ලෙන් සහ ස්තූප සහ සෙල්ලිපි ඇතුළු පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක සහිත දූවේගල නමින් හඳුන්වන ස්ථානය පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයක් ලෙස 2023 පෙබරවාරි 01 දින ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී.
උතුරු අක්ෂාංශ නැගෙනහිර දේශාංශ
7° 50’ 6.12” N – 81° 3’ 39.39” E
7° 50’ 17. 38” N – 81° 3’ 37.50” E
7° 50’ 13.17” N – 81° 3’ 31.46” E
7° 50’ 8.54” N – 81° 3’ 31.20” E
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ හා ලිපි
- Paranavitana, S. (1970) Inscriptions Of Ceylon | Volume I | Containing Cave Inscriptions From 3rd Century B.C. To 1st Century A.C. and Other Inscriptions In the Early Brahmi Script Vol 1. Colombo: Archaeological Survey Of Ceylon.
- Paranavitana, S. (1983) Inscriptions of Ceylon | Volume II Part 1 | Containing Rock and Other Inscriptions From the Reign of Kutakanna Abhaya (41 BC – 19 B.C.) to Bhatiya II (140 – 164 A.D.) . Colombo: Dept. of Archaeology, Archaeological Survey of Ceylon.
- Wikramanayaka, V. (2023) ‘Monuments to be declared as Ancient Monuments’, The Gazette of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka EXTRAORDINARY, 2317/57, p. 4A.
සම්බන්ධ වෙනත් පිටු
දිඹුලාගල හඳපාන්විල රජමහා විහාරය පුරාවිද්‍යා භූමියේ සිතියම
ඉහල සිතියමේ මෙම ස්ථානය පමණක් නොව කිලෝමීටර 20ක් ඇතුලත තවත් වැදගත් ස්ථාන ලකුණු වී ඇත. මේ ස්ථාන බැලීමට සිතියම කුඩා කර බලන්න. වැඩි විස්තර සඳහා අවශ්‍ය ස්ථානය මතට මුසිකය ගෙනයන්න. එසේ නැතිනම් click කරන්න.
ගූගල් සිතියම වෙනත් ස්ථාන වලට චලනය කර ගෙනයාමෙන් එම ප්‍රදේශයේ වැදගත් ස්ථාන බලාගත හැක.
දිඹුලාගල හඳපාන්විල රජමහා විහාරය පුරාවිද්‍යා භූමිය වෙත ගමන් මඟ
නූතන පොළොන්නරුව නගරය නව නගරය ලෙස ද හඳුන්වනු ලබන අතර පොළොන්නරුවේ අනෙක් කොටස පොළොන්නරුව රාජධානියේ රාජකීය පුරාණ නගරය ලෙස පවතී .
| කොළඹ සිට පොළොන්නරුව පූජා නගරය දක්වා මාර්ගය | මහනුවර සිට පොළොන්නරුව පූජා නගරය දක්වා මාර්ගය |
| හරහා : මධ්‍යම අධිවේගී මාර්ගය – කුරුණෑගල – දඹුල්ල දුර : 226 km ගමන් කාලය : පැය 4.45 රිය පැදවීමේ දිශාවන් : ගූගල් සිතියමේ බලන්න | හරහා : මාතලේ – දඹුල්ල – හබරණ දුර : කිලෝමීටර් 145 ගමන් කාලය : පැය 3.0 රිය පැදවීමේ දිශාවන් : ගූගල් සිතියම් බලන්න |
| අනුරාධපුරයේ සිට පොළොන්නරුව පූජා නගරය දක්වා මාර්ගය | මඩකලපුවේ සිට පොළොන්නරුව පූජා නගරය දක්වා මාර්ගය |
| හරහා : මරදන්කඩවල – හබරණ දුර : කිලෝමීටර 105 ගමන් කාලය : පැය 2 රිය පැදවීමේ දිශාවන් : ගූගල් සිතියමේ බලන්න | හරහා : චෙන්කලඩි – වාලච්චේන දුර : කිලෝමීටර් 100 ගමන් කාලය : පැය 1.5 රිය පැදවීමේ දිශාවන් : ගූගල් සිතියමේ බලන්න |
| පොළොන්නරුව සිට දිඹුලාගල හඳපාන්විල රජමහා විහාරය දක්වා මාර්ගය පුරාවිද්‍යා භූමිය |
| හරහා : මනම්පිටිය දුර : කිලෝමීටර් 36 ගමන් කාලය : පැය 1 ගත කිරීමට කාලය : පැය 1 රිය පැදවීමේ උපදෙස් : ගූගල් සිතියමේ බලන්න |
අම්බලම (57) ආකර්ශණීය ස්ථාන (9) ඉතිහාසය (0) උණුදිය උල්පත් (1) උරුමය (297) ඓතිහාසික උරුම ලිපි (2) ඓතිහාසික සිදුවීම් (1) ගමනාන්ත (1) ටැම්පිට විහාර (40) දිය ඇලි (4) ප්‍රදීපාගාර (1) ප්‍රාග් ඉතිහාස ලිපි (1) ප්‍රාග් ඓතිහාසික (5) පාලම් (3) පුරාණ අමුණු (12) බලකොටු (12) මහනුවර (1) මීටර 20-29 (1) මීටර 30-39 (1) ලිපි (2) වනජීවී (1) වාරි කර්මාන්ත (23) වැව් හා ජලාශ (11) ස්මාරක (4) සුසාන භූමි (5)
අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කය (39) අම්පාර දිස්ත්‍රික්කය (7) කළුතර දිස්ත්‍රික්කය (5) කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කය (31) කිලිනොච්චි දිස්ත්‍රික්කය (3) කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කය (25) කොළඹ දිස්ත්‍රික්කය (2) ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය (11) ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය (6) ත්‍රිකුණාමලය දිස්ත්‍රික්කය (47) දෙතිස් ඵල බෝධින් (5) නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්කය (3) පබ්බත විහාර (1) පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය (4) පෘතුගීසි බලකොටු (1) පොළොන්නරුව දිස්ත්‍රික්කය (14) පොළොන්නරුව රාජධානිය (7) බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කය (2) මඩකලපුව දිස්ත්‍රික්කය (2) මන්නාරම දිස්ත්‍රික්කය (10) මන්නාරම දූපත (1) මහනුවර දිස්ත්‍රික්කය (37) මාතර දිස්ත්‍රික්කය (3) මාතලේ දිස්ත්‍රික්කය (7) මුලතිවු දිස්ත්‍රික්කය (27) මොණරාගල දිස්ත්‍රික්කය (6) යාපනය දිස්ත්‍රික්කය (16) රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කය (10) ලන්දේසි බලකොටු (1) වවුනියා දිස්ත්‍රික්කය (8) හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කය (7)