(10 votes, average: 5.00 out of 5)
Loading...
කොට්ටියාරාමය යනු ශ්‍රී ලංකාවේ පැරණි වරායකි. අද මෙය ත්‍රිකුණාමල බොක්කෙහි දකුණු කොටස වන කොඩ්ඩියාර් බොක්ක ලෙස හැඳින්වේ. අවාසනාවට, අද අපට පැරණි කොට්ටියාරාමය පිළිබඳ ඇති එකම මතකය මෙයයි. මහවැලි ගඟට දකුණින් ද වෙරුගල් ආරු ගඟට උතුරින් ද නැගෙනහිරින් සාගරයට ද මැදි වූ භූමිය පුරාණ කොට්ටියාරාමය ලෙස හඳුනාගෙන ඇත.
මධ්‍යතන යුගයේදී මෙම ප්‍රදේශය කොට්ඨසාර හෝ කොටසර ලෙසින් හැඳින්වූ බව සෙල්ලිපිවලින් සහ වෙනත් මූලාශ්‍රවලින් තහවුරු වේ. දඹදෙණි යුගයේ සිට 1960 දශකය දක්වා එය කොට්ටියාරම් පත්තුව ලෙස හැඳින්වූ නමුත් අද කොටසර හෝ කොට්ටියාරාම යන නම්වලින් එකදු ඉඩමක් නැත. කොට්ටියාරාම පත්තුව නමින් හැඳින්වෙන භූමිය දැන් එචලම්පත්තු, සේරුවාවිල සහ මුතූර් යන පරිපාලන ප්‍රදේශ තුනකට බෙදා ඇත.
අනුරාධපුර ශ්‍රී මහා බෝධියේ මුල් අංකුර 32 කින් (දෙතිස් පල මහා බෝධීන්) එක් අංකුරයක් කොට්ටියාරාමයේ රෝපණය කරන ලද බව පැරණි සිංහල බෝධිවංශයේ සඳහන් වේ.
ධාතුවංශයේ සඳහන් වන පරිදි කිලිවෙඩ්ඩි නම් ග්‍රාමයේ පිහිටි ඉපැරණි බෝධීන් වහන්සේ සේරුවිල මංගල මහා සෑයට අයත් වූවකි. කෙසේ වෙතත්, දේවානම්පියතිස්ස රජු (ක්‍රි.පූ. 250-210) විසින් රෝපණය කරන ලද සිරිවර්ධන බෝධිය මංගල මහා සෑයට බොහෝ කලකට පෙර සිටම ශ්‍රී ලංකාවේ රජුගෙන් ගෞරවාදරයට පාත්‍ර වී ඇත. එබැවින් සිරිවර්ධන බෝධිය පාරිශුද්ධත්වයෙන් හා පෞරාණිකත්වයෙන් දෙවැනි වූයේ අනුරාධපුර ශ්‍රී මහා බෝධියට පමණි (Mathew, 1983).
පුරාවිද්‍යා චක්‍රවර්තී එල්ලාවල හිමි 1965 දී මේ ස්ථානයට වැඩම කොට පරීක්‍ෂා කොට ,මෙසේ සටහන් කොට ඇත;
මෙම ස්ථානයේ ඇති විශාල බෝධිය ඉතා සිත්ගන්නා සුළුය. එහි වයස අවුරුදු දහසකට වඩා වැඩි විය හැකිය. ගල් කණු අටක්, සඳකඩ පහණක්, පියගැට පෙළකට අයත් පුවරු තුනක් සහ මුල් ගල් සහ ගඩොල් කිහිපයක් ගසේ කඳන් සහ මුල් දක්නට ලැබේ. සඳකඩපහණේ මුහුණතෙහි ඇති එකම කැටයම, නෙළුම් මෝස්තරය, එය 4 වැනි හෝ 5 වැනි සියවසට අයත් බව හඟවයි. නටබුන් පිහිටා ඇති ආකාරය අනුව ඒවා බෝධිඝරයකට අයත් බව සනාථ වේ.කිලිවෙඩ්ඩි ප්‍රදේශය හින්දු භක්තිකයන්ගෙන් ජනාකීර්ණ වීම
ත්‍රිකුණාමලයේ උප ආණ්ඩුකාරවරයකු ලෙස කටයුතු කළ රොබට් විලියම් ඩුරාඩ් මෝයර් (1870/1876) විසින් ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලද මංගලෙයි ජලාශය අනපේක්ෂිත ගංවතුරකින් අවට ගම්මාන විනාශ විය. මූතූර් සහ මඩකලපුව අතර මාර්ගයේ 17 කණුව අසල කිලිවෙඩ්ඩි නම් ස්ථානයේ අවතැන් වූවන්ට නිවාස ඉදිකර දීමට රජය අවසර ලබා දුන්නේය. විනාශ වූ තිරුමංගල ගම්මානයේ කණ්ඩලිංගම් ස්වාමි කෝවිලේ තිබූ ගනේෂ පිළිමය සහ සීනුව තංගවේලි ගම්මානයේ සිවන් කෝවිලට ද සිව ලිංගය වෙරුගල් කෝවිලට ද අවතැන් වූ දෙමළ ගොවීහු රැගෙන ගියහ. මාරි අම්මාන් පිළිමය කිලිවෙඩ්ඩියට ගෙනවිත් කිලිවෙඩ්ඩි බෝධිය අවට නටබුන් අසල තැන්පත් කර ඇත.
1950 දශකයේදී අගමැති ඩී.එස්. සේනානායක අල්ලායි ගොවි ජනපදය ඇති කිරීමෙන් පසු රජය කල්ලාර් ඇළ හරහා පාලම් පාරුවක් ඇති කළ නිසා ජනපදවාසීන් සියලු දෙනාම මුතූර් සහ ත්‍රිකුණාමලයට ගමන් කළේ මෙම බෝධිය අසල ඇති මාර්ගයෙනි.
කිලිවෙඩ්ඩි ශ්‍රී වර්ධන බෝධියේ ගිහි භාරකරුවෝ
එකල දෙහිවත්ත ගම්මානයේ ඉඩම් හිමියකු වූ උපාසක අප්පුහාමි නම් බෞද්ධයා ස්වේච්ඡාවෙන් කිලිවෙඩ්ඩි බෝධියේ භාරකරු වී බෝධීන් වහන්සේ වටා කාලයක් තිස්සේ ගොඩ ගැසී තිබූ කසළ ඉවත් කර පිරිසිදු කොට ඇත. සවස් වරුවේ මල් පහන් තබා පුද පූජා පැවැත්වීම ඔහුගේ සිරිතක් විය. ඔහුගේ කැපවීම හා උත්සාහය නිසා වැඩි කාලයක් ගතවීමට පෙර කිලිවෙඩ්ඩි බෝධිය අල්ලායි ජනපදයේ බෞද්ධයන්ගේ වන්දනා ස්ථානයක් බවට පත්විය. එකල ත්‍රිකුණාමලයට ආරක්ෂිත ගොඩබිම් මාර්ගයක් නොතිබූ බැවින් අනතුරුදායක වනය මැදින් ගමන් ගන්නා සෑම බෞද්ධයෙක්ම බෝධීන් වහන්සේට පුද පූජා පැවැත්වීම සිරිතක් කර ගත්හ. පහසු දරු ප්‍රසූතියක් ප්‍රාර්ථනා කළ සෑම කාන්තාවක්ම මෙහි පැමිණ බෝධි පූජා පැවැත්වීය. උපාසක අප්පුහාමි සෙත් කවි කියමින් දෙවිවරුන්ගෙන් ආශිර්වාද ලබා ගත්තේය.
වයෝවෘද්ධ උපාසක අප්පුහාමිගේ අභාවයෙන් පසු බෝධීන් වහන්සේට දිනපතා කරන ලද සියලු පුද පූජා පැවැත්වීමේ වගකීම ඒ අසල කඩයක් හිමි සාම විනිසුරු මාටින් නම් සැදැහැවත් ව්‍යාපාරිකයා සහ ඔහුගේ පුතුන් දෙදෙනා විසින් භාර ගන්නා ලදී. උපාසක අප්පුහාමිට වඩා වෙනස් ලක්‍ෂණවලින් හෙබි මාර්ටින් මහතා බෝධීන් වහන්සේට බැතිමතුන් විසින් පූජා කරන ලද පඬුරු එකතු කර සෑම පෝය දිනකම ප්‍රදේශවාසී බෞද්ධ ජනතාව සමඟ එක්ව පෙරහැරක් හා බෝධිපූජාවක් පැවැත්වීය. විටින් විට සේරුවිල මංගල මහා විහාරවාසී ශ්‍රී සුමේධංකර නායක ස්වාමීන් වහන්සේ බෝධියට ආරාධනා කර බෞද්ධ ධර්ම දේශනා පැවැත්වූහ.
කිලිවෙඩ්ඩි සිංහල සංහාරය
කාලය කෙමෙන් ගෙවී ගියේය. එක් අඳුරු වැසි සහිත රාත්‍රියක, පොලුවලින් සන්නද්ධව සිටි නාඳුනන පිරිසක් කිලිවෙඩ්ඩි ප්‍රදේශයේ සිංහලයන්ගේ සියලු නිවෙස්වලට පහර දී ඔවුන් එළවා දමා පුළුස්සා දැමූහ. මාටින් මහතාගේ වෙළෙඳසලේ බිත්ති පමණක් ගින්නෙන් නොදැවී තිබිණි. කල්ලාර ඇළේ මඩ වගුරක ගිලී නෙළුම් කොළවලින් හිස වසාගෙන ඔහු ඇතුළු පවුලේ අය ජීවිතය බේරා ගත්හ. බෝධි පූජා සියල්ල නතර විය.
හින්දු භක්තිකයන් විසින් බෝධිය විනාශ කිරීම සහ වෘක්ෂය සුරැකීමට උත්සාහයන්
මෙම බෝධීන් වහන්සේ 1970 දක්වා බෞද්ධ ජනතාවගේ ගෞරවයට පාත්‍ර විය. 1970 දී මූතූර් අසුනට තේරී පත් වූ ෆෙඩරල් පක්‍ෂ මන්ත්‍රීවරයකු වූ තංගදොරෙයි මහතාගේ නිවසට දුරකථන මාර්ග ලබා දෙන මුවාවෙන් 1970 දී සිරිවර්ධන බෝධියේ ශාඛා කිහිපයක් කපා දමන ලදී. මේ පිළිබඳව සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක අගමැතිනිය දක්වා රාජ්‍ය නිලධාරීන් දැනුවත් කළද කිසිදු පියවරක් ගෙන නැත. 1971 දී සිරිවර්ධන බෝධියට යාබදව කෝවිලක් ඉදිවෙමින් පවතින බව වාර්තා විය.
1976 දී ත්‍රිකුණාමලය දිසාපති එරික් ජේ ද සිල්වා මහතා ත්‍රිකුණාමලය පොලිස් අධිකාරිවරයාට වාර්තා කර තිබුණේ 1976.08.02 දින තවත් බෝධීන් වහන්සේගේ ශාඛා කිහිපයක් කපා ඇති බව ඔහුගේ අවධානයට යොමු වී ඇති බවත්, ඒ සඳහා සැලසුම් කර ඇති බවත්ය. අවට ප්‍රදේශයේ පැවති හින්දු උත්සවයක අවසන් දින කිහිපය තුළදී එය සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ කිරීමේ අරමුණින් බෝධියේ අතු වැඩි වැඩියෙන් කපා දැමීමට හින්දූන් කටයුතු කළහ. මෙම ක්‍රියා හේතුවෙන් ප්‍රදේශයේ සිංහල බෞද්ධ ජනතාව අතර නොසන්සුන්කාරී තත්ත්වයක් ගොඩනැගෙමින් පවතින බවද ඔහු වැඩිදුරටත් පවසා තිබේ.
දින දෙකකට පසුව එරික් ජේ ද සිල්වා මහතා බෝධීන් වහන්සේ වැඳපුදා ගැනීමට ගිය විට ඔහුට දැකගත හැකි වූයේ සියවස් ගණනාවක් බැතිමතුන්ගේ ගෞරවයට පාත්‍ර වූ ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ අඩි දහයක කඳක් පමණි. දිසාපතිවරයා 1977 අප්‍රේල් 04 වැනි දින එම ස්ථානයට නිරීක්ෂණ චාරිකාවක් සඳහා ගිය අවස්ථාවේදී බෝධි වෘක්ෂය පිළිබඳ අංශු මාත්‍රයක් හෝ එම ස්ථානයේ නොමැති බව අනාවරණය විය. බෝධියේ ඉතිරිව තිබූ කඳන් පවා ඒ වනවිට විනාශ කොට ඇත. මෙම ඓතිහාසික ශ්‍රී වර්ධන බෝධිය පිහිටි ස්ථානයේ කෝවිල් දෙකක් ඇති කරමින් බෝධිය තිබූ ස්ථානයේ නව කෝවිලක් ඉදි කොට ඇත.
ශ්‍රී වර්ධන බෝධිය සහ ඒ අවට නටබුන් සම්පූර්ණයෙන් විනාශ කිරීමෙන් පසු රජය විසින් 1979 දෙසැම්බර් 14 වැනි දින ගැසට් පත්‍රයක් මගින් මෙම ස්ථානය පුරාවිද්‍යා රක්ෂිතයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. ඉන්පසු බුදු පිළිමය හිස් දෙකක් සහ රෝම කාසි කිහිපයක්ද හිස් මුදුන් අසල තිබී සොයා ගන්නා ලදී. බුදු පිළිමය හිස් දෙක ක්‍රිස්තු වර්ෂ 4 වැනි සියවසට අයත් යැයි කාල නිර්ණය කර ඇත. ඒ ආසන්නයේ ක්‍රි.ව. 2 වැනි සියවසට අයත් බෞද්ධ ආරාමයක් ද තිබී ඇත.
කෙසේ වෙතත්, අද ශුද්ධ වූ ශ්‍රී වර්ධන බෝධිය පැවති ස්ථානය කිලිවෙඩ්ඩි ශ්‍රී මුත්තු මාරියම්මන් කෝවිලේ වැලි මළුව බවට පත්ව ඇත.
මුලාශ්‍ර
- Mathew, C., 1983. An Appeal to UNESCO to Safeguard and Preserve the Cultural Property in Sri Lana Endangered by Racial Prejudice, Unlawful Occupation or Wilful Destruction, pVIII.
- Medhānanda, E., 2005. The Sinhala Buddhist heritage in the East and the North of Shri [i.e. Sri] Lanka. 1st ed. Colombo: Dayawansa Jayakody & Co. , pp.193-194.
- Sirisena, P.L. (2009) මාරි අම්මාට බිලිවූ කිලිවෙඩ්ඩියේ ඓතිහාසික බෝධිරාජයා, තණ්හා සෑඩපහර තරණය. Available at: https://rightmindfulness.wordpress.com/2009/08/26/මාරි-අම්මාට-බිලිවූ-කිලිව/ (Accessed: 28 November 2023).
සම්බන්ධ වෙනත් පිටු
කිලිවෙඩ්ඩි ශ්‍රී වර්ධන බෝධියේ සිතියම
ඉහල සිතියමේ මෙම ස්ථානය පමණක් නොව කිලෝමීටර 20ක් ඇතුලත තවත් වැදගත් ස්ථාන ලකුණු වී ඇත. මේ ස්ථාන බැලීමට සිතියම කුඩා කර බලන්න. වැඩි විස්තර සඳහා අවශ්‍ය ස්ථානය මතට මුසිකය ගෙනයන්න. එසේ නැතිනම් click කරන්න.
ගූගල් සිතියම වෙනත් ස්ථාන වලට චලනය කර ගෙනයාමෙන් එම ප්‍රදේශයේ වැදගත් ස්ථාන බලාගත හැක.
කිලිවෙඩ්ඩි ශ්‍රී වර්ධන බෝධියට ගමන් මඟ
| රිකුණාමලය නගරයේ සිට කිලිවෙඩ්ඩි ශ්‍රී වර්ධන බෝධිය දක්වා මාර්ගය |
| හරහා : මුතූර් දුර : කිලෝමීටර 40 ගමන් කාලය : පැය 1 රිය පැදවීමේ දිශාවන් : ගූගල් සිතියමේ බලන්න |
අම්බලම (57) ආකර්ශණීය ස්ථාන (9) ඉතිහාසය (0) උණුදිය උල්පත් (1) උරුමය (297) ඓතිහාසික උරුම ලිපි (2) ඓතිහාසික සිදුවීම් (1) ගමනාන්ත (1) ටැම්පිට විහාර (40) දිය ඇලි (4) ප්‍රදීපාගාර (1) ප්‍රාග් ඉතිහාස ලිපි (1) ප්‍රාග් ඓතිහාසික (5) පාලම් (3) පුරාණ අමුණු (12) බලකොටු (12) මහනුවර (1) මීටර 20-29 (1) මීටර 30-39 (1) ලිපි (2) වනජීවී (1) වාරි කර්මාන්ත (23) වැව් හා ජලාශ (11) ස්මාරක (4) සුසාන භූමි (5)
අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කය (39) අම්පාර දිස්ත්‍රික්කය (7) කළුතර දිස්ත්‍රික්කය (5) කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කය (31) කිලිනොච්චි දිස්ත්‍රික්කය (3) කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කය (25) කොළඹ දිස්ත්‍රික්කය (2) ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය (11) ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය (6) ත්‍රිකුණාමලය දිස්ත්‍රික්කය (47) දෙතිස් ඵල බෝධින් (5) නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්කය (3) පබ්බත විහාර (1) පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය (4) පෘතුගීසි බලකොටු (1) පොළොන්නරුව දිස්ත්‍රික්කය (14) පොළොන්නරුව රාජධානිය (7) බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කය (2) මඩකලපුව දිස්ත්‍රික්කය (2) මන්නාරම දිස්ත්‍රික්කය (10) මන්නාරම දූපත (1) මහනුවර දිස්ත්‍රික්කය (37) මාතර දිස්ත්‍රික්කය (3) මාතලේ දිස්ත්‍රික්කය (7) මුලතිවු දිස්ත්‍රික්කය (27) මොණරාගල දිස්ත්‍රික්කය (6) යාපනය දිස්ත්‍රික්කය (16) රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කය (10) ලන්දේසි බලකොටු (1) වවුනියා දිස්ත්‍රික්කය (8) හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කය (7)