(10 votes, average: 2.70 out of 5)
Loading...
ශ්‍රී දළදා සමිඳු තැන්පත් කර ඇති රන් කරඬු හතෙන් පළමු කරඬුවේ යතුර දළදා සමිඳුන්ගේ ගිහි භාරකරු දියවඩන නිලමේ සතු වේ. මෙම තනතුර දළදා වංශකථාව වන ධාතුවංශයේ ‘ධාතුරක්ඛාධිකාරි‘ ලෙස සටහන් වේ. දළදා සමිඳුන් ආරක්‍ෂා කිරීම, පුද පූජා සංවිධානය කිරීම, විහාරස්ථානයේ දේපළ හා වත්කම් අධීක්‍ෂණය කිරීම දියවඩන නිලමේවරයාට පැවරෙන රාජකාරි වේ.
දළදා සමිඳුන් මහනුවර වීදි සංචාරය කරන ශ්‍රී ලංකාවේ වඩාත් ප්‍රසිද්ධ බෞද්ධ උත්සවයක් වන වාර්ෂික ඇසළ පෙරහැර සංවිධානය කිරීමේදී දියවඩන නිලමේවරුන් ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි.
දියවඩන නිලමේතුමාගේ රාජකාරි ඇඳුම වන්නේ උඩරට මුල් ඇඳුමය. තුප්පොට්ටිය, පච්චවඩම, සෝමනය හා කවනිය සඳහා යාර දොළහ බැගින් යාර හතලිස් අටකින් මේ මුල් ඇඳුම නිර්මාණය කෙරේ. මේ සාම්ප්‍රදායික මුල් ඇඳුම කොටස් දහ හතරකින් යුතුය. කුඹල් පෙරහරේ ගමන්කරන විට ධවල පැහැයෙන් ද, රන්දෝලි පෙරහරේ දී රන්වන් හෝ උචිත වර්ණයකින් ද සැරසෙනුයේ සාම්ප්‍රදායන්ට අනුකූලව ය. මුල් ඇඳුම රන් නූලෙන් වියනු ලැබීම ද විශේෂත්වයකී.
ඉතිහාසය පුරා බොහෝ කීර්තිමත් පුද්ගලයන් දියවඩන නිලමේ තනතුර හොබවා ඇති අතර, ඔවුන් සියල්ල මෙම වැදගත් ආගමික ස්ථානය සංරක්ෂණය කිරීමට සහ එහි සම්ප්‍රදායන් අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යාමට නොයෙක් අයුරින් දායක වී ඇත.
වර්ෂ 1720 සිට පහළට නිලතල දැරූ මහනුවර දළදා මාලිගාවේ දියවඩන නිලමේවරුන්ගේ ලැයිස්තුව පහත දැක්වේ .
| # | නම | වසර | වෙනත් කාර්යාල / සටහන් / මූලාශ්‍ර |
|---|---|---|---|
| 1 | කැප්පැටිපොළ1 | 17201 | |
| 2 | වික්‍රමසිංහ පණ්ඩිත මුදියන්සේ3 | 1733-1738 (තුඩපත් මත පදනම්ව)3 | සඳහන් තුඩපත : 1733 – කොඩිතුවක්කු මුහන්දිරම්ගේ තුඩපත3 1737 – වීරවර්ධන මුහන්දිරම්ගේ තුඩපත3 1738 – හල්ගල්පළුවේ තුඩපත3 |
| 3 | විජයවර්ධන අමෘත හස්ත නවරත්න පණ්ඩිත මුදියන්සේ3 | 1742 (තුඩපත් මත පදනම්ව)3 | සඳහන් තුඩපත : 1742 – පල්ලේ ඇඹිලිපිටියේ තුඩපත3 |
| 4 | මුන්වත්තේ රාජකරුණා විජයවර්ධන නවරත්න මහමුදියන්සේ3 | 1761 (තුඩපත් මත පදනම්ව)3 | සඳහන් තුඩපත : 1761 – සිරිවර්ධන අභයකෝන් විජේසුන්දර අප්පුගේ තුඩපත3 |
| 5 | අංගම්මන දිවාකර රාජපක්ෂ වාසල මුදියන්සේ 3 | 1780 (තුඩපත් මත පදනම්ව)3 | සඳහන් තුඩපත : 1780 – මඩලගම තුඩපත3 |
| 6 | පිළිමතලාවේ විජේසුන්දර රාජකරුණා නවරත්න අත්තනායක බණ්ඩාරනායක මුදියන්සේ 3 | 1787 (තුඩපත් මත පදනම්ව)3 | සඳහන් තුඩපත : 1787 – මරගල ගල්ලේනේගොඩ විහාර තුඩපත3 |
| 7 | මීගස්තැන්නේ1 | 1789-17941 | අධිකාරම්1 |
| 8 | ඇහැලපොල, ජ්‍යෙෂ්ඨ1 | 1794-17971 | අධිකාරම්1 |
| 9 | කැප්පැටිපොළ1 | 1797-17991 | |
| 10 | මාම්පිටිය බණ්ඩාර1 | 1799-18111 | ඔහු දියවඩන නිලමේ ධූරයෙන් ඉවත් කර උඩුනුවර රටේ මහත්මයා ලෙස පත් කරන ලදී1. |
| 11 | පිළිමතලාවේ විජේසුන්දර සෙනෙවිරත්න අභයකෝන් පණ්ඩිත මුදියන්සේ 3 | 1806 (තුඩපත් මත පදනම්ව)3 | සඳහන් තුඩපත : 1806 – ඇත්තලවත්ත තුඩපත3 ගබ්බල වීරසිංහ තුඩපත3 |
| 12 | පිළිමතලාවේ (Jnr.)1 | 18111 | අධිකාරම්1 |
| 13 | ඇහෙලපොළ1 | 1811-18141 | දෙවන අධිකාරම්1 |
| 14 | පිළිමතලාවේ විජේසුන්දර රාජකරුණා නවරත්න අත්තනායක බණ්ඩාරනායක මුදියන්සේ3 | 1812-1814 (තුඩපත් මත පදනම්ව)3 | සඳහන් තුඩපත : 1812 – පොත්ගුල් විහාර තුඩපත3 1814 – උග්ගල් අලුත් නුවර තුඩපත3 1814 – වලිගේපොළවිදානේ හේනයායගේ තුඩපත3 1814 – වලකුඹුරේගම තුඩපත3 |
| 15 | කපුවත්ත1,2 | 1814-18231 | දෙවන අධිකාරම්1 |
| 16 | දෙහිගම, ලොකු බණ්ඩා 1,2 | 1824-18361 1824-18272 | රටේ මහත්මයා1 |
| 17 | මොල්ලිගොඩ, කුඩා2 | 1827-18282 | 1922 කැප්පෙටිපොළ බස්නායක නිලමේගේ වාර්තාවේ සඳහන් කොට නොමැත |
| 18 | දෙහිගම, කුඩා2 | 1828-18352 | 1922 කැප්පෙටිපොළ බස්නායක නිලමේගේ වාර්තාවේ සඳහන් කොට නොමැත |
| 19 | මුල්ලේගම1,2 | 1836-1842 | අධිකාරම්1 |
| 20 | දුල්ලෑවේ1,2 | 1843-18491 1842-18482 | අධිකාරම්1 |
| 21 | දෙහිගම, ලොකු බණ්ඩා1,2 | 1849-18651 1848-18622 | රටේ මහත්මයා1 |
| 22 | දුනුවිල, කුඩා බණ්ඩා1.2 | 1865-18821 1862-18822 | රටේ මහත්මයා1 |
| 23 | ගිරාගම, කුඩා මුදියන්සේ1,2 | 1882-18971,2 | රටේ මහත්මයා1 |
| 24 | රත්වත්තේ, සෙනෙවිරත්න1,2 | 1897-19011,2 | රටේ මහත්මයා1 |
| 25 | නුගවෙල, කුඩා බණ්ඩා1.2 | 1901-19161,2 | රටේ මහත්මයා1 |
| 26 | නුගවෙල, පුංචි බණ්ඩා1,2 | 1916-19371,2 | රටේ මහත්මයා1 |
| 27 | රත්වත්තේ, ටිකිරි බණ්ඩා2 | 1937-19472 | |
| 28 | නුගවෙල, කුඩා බණ්ඩා2 | 1947-19612 | |
| 29 | රත්වත්තේ, හැරිස් ලෙව්කේ2 | 1961-19642 | |
| 30 | උඩුරාවණ, හීන් බණ්ඩා2 | 1964-19742 | |
| 31 | විජයරත්න, නිශ්ශංක පරාක්‍රම2 | 1974-19852 | |
| 32 | විජයරත්න, නෙරංජන් ප්‍රියදර්ශන දුල්ලෑව2 | 1985-20052 | |
| 33 | දෑල, ප්‍රදීප් නිලංග2 | 2005-වර්තමානය2 | 1999 – රත්නපුර මහා සමන් දේවාලයේ බස්නායක නිලමේ 2001 – රුහුණු කතරගම දේවාලයේ බස්නායක නිලමේ |
ආශ්‍රිත :
1./ Diyawadana Nilames of the Dalada Maligawa, Kandy (1922)
2./ Chief Custodian – Sri Dalada Maligawa – Temple of the Sacred Tooth Relic
3./ මහනුවර දළදා මාලිගාවේ අප්‍රකට දියවඩන නිලමේවරු කිහිපදෙනෙක් (ක්‍රි.ව. 1733-1814) පිලිබඳ තුඩපත් ආශ්‍රිත අධ්‍යනයක් (2013)-
ආශ්‍රිත
- Keppetipola, T. P. (1922). Diyawadana Nilames of the Dalada Maligawa, Kandy. The Ceylon Antiquary and Literary Register, VII (part III), 183.
- Chief Custodian – Sri Dalada Maligawa – Temple of the Sacred Tooth Relic. (n.d.). https://sridaladamaligawa.lk/chief-custodian-diywadana-nilame/
- Ratnayake, U. N. (2013). මහනුවර දළදා මාලිගාවේ අප්‍රකට දියවඩන නිලමේවරු කිහිපදෙනෙක් (ක්‍රි.ව. 1733-1814) පිලිබඳ තුඩපත් ආශ්‍රිත අධ්‍යනයක්. 1st Archaeological Research Symposium – ARSRU 2013, 1, 194–196.
අම්බලම (57) ආකර්ෂණ (9) ඉතිහාසය (0) උණුදිය උල්පත් (1) උරුමය (297) ඓතිහාසික උරුම ලිපි (3) ඓතිහාසික සිදුවීම් (1) කුළුදාගේ (1) ගිරි සෙල්ලිපි (5) ටැම්පිට විහාර (41) දිය ඇලි (4) ප්‍රදීපාගාර (1) ප්‍රාග් ඉතිහාස ලිපි (1) ප්‍රාග් ඓතිහාසික (5) පාලම් (3) පුරාණ අමුණු (12) පුවරු හා ටැම් ලිපි (9) බලකොටු (12) මහනුවර (1) මීටර 20-29 (1) මීටර 30-39 (1) යාල තුල නටබුන් (6) ලිපි (2) වනජීවී (1) වාරි කර්මාන්ත (26) වැව් හා ජලාශ (15) සංචාරක ආකර්ෂණ (13) ස්මාරක (4) සුසාන භූමි (5)
Kingdom of Anuradhapura (1) z Jaffna 3 (4) අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කය (40) අම්පාර දිස්ත්‍රික්කය (7) කළුතර දිස්ත්‍රික්කය (5) කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කය (31) කිලිනොච්චි දිස්ත්‍රික්කය (3) කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කය (25) කොළඹ දිස්ත්‍රික්කය (3) ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය (9) ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය (6) ත්‍රිකුණාමලය දිස්ත්‍රික්කය (47) දෙතිස් ඵල බෝධින් (6) නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්කය (3) පබ්බත විහාර (2) පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය (5) පෘතුගීසි බලකොටු (2) පොළොන්නරුව දිස්ත්‍රික්කය (14) පොළොන්නරුව රාජධානිය (7) බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කය (3) මඩකලපුව දිස්ත්‍රික්කය (2) මන්නාරම දිස්ත්‍රික්කය (10) මන්නාරම දූපත (2) මහනුවර දිස්ත්‍රික්කය (38) මාතර දිස්ත්‍රික්කය (3) මාතලේ දිස්ත්‍රික්කය (7) මුලතිවු දිස්ත්‍රික්කය (27) මොණරාගල දිස්ත්‍රික්කය (6) යාපනය දිස්ත්‍රික්කය (16) රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කය (10) ලන්දේසි බලකොටු (2) වවුනියා දිස්ත්‍රික්කය (8) හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කය (7)